Xét nghiệm công thức máu toàn phần (CBC)
Xét nghiệm CBC là xét nghiệm máu phổ biến nhất, cung cấp thông tin về các tế bào máu, bao gồm:
- Hồng cầu: Đánh giá thiếu máu, mất nước, chảy máu, rối loạn máu.
- Bạch cầu: Chỉ ra nhiễm trùng, ung thư máu, rối loạn hệ miễn dịch.
- Tiểu cầu: Đánh giá rối loạn chảy máu, bệnh dễ tụ huyết khối.
- Hemoglobin: Đo lường thiếu máu, bệnh hồng cầu hình liềm, thalassemia.
- Hematocrit: Xác định mất nước hoặc thiếu máu.
Xét nghiệm sinh hóa máu (Bảng trao đổi chất cơ bản)
Bảng trao đổi chất cơ bản (BMP) là một nhóm xét nghiệm máu đánh giá chức năng của các cơ quan và hệ thống trong cơ thể, bao gồm:
- Đường huyết: Chẩn đoán bệnh đái tháo đường.
- Canxi: Phát hiện các vấn đề về thận, xương, tuyến giáp, ung thư, suy dinh dưỡng.
- Chất điện giải (natri, kali, bicarbonate, clorua): Đánh giá mất nước, bệnh thận, bệnh gan, suy tim, huyết áp cao.
- Chức năng thận (BUN, creatinin): Chỉ ra bệnh thận hoặc rối loạn chức năng thận.
Xét nghiệm enzym
Xét nghiệm enzym máu được sử dụng để đánh giá tổn thương cơ tim, bao gồm:
- Troponin: Tăng lên khi cơ tim bị tổn thương, thường do đau tim.
- Creatine kinase (CK-MB): Đo lường tổn thương cơ tim, có thể liên quan đến đau tim.
Xét nghiệm máu để đánh giá nguy cơ bệnh tim
Xét nghiệm này kiểm tra nồng độ cholesterol trong máu, bao gồm:
- Cholesterol xấu (LDL): Nguyên nhân chính của tích tụ cholesterol trong động mạch.
- Cholesterol tốt (HDL): Giúp giảm tắc nghẽn trong động mạch.
- Triglyceride: Một loại chất béo trong máu, nồng độ cao có thể làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch vành.
Chuẩn bị và quy trình xét nghiệm máu
Chuẩn bị:
- Tuân thủ các hướng dẫn của bác sĩ về thời gian nhịn ăn hoặc ngưng thuốc.
- Đem theo bất kỳ loại thuốc nào bạn đang dùng.
- Thông báo cho nhân viên y tế nếu bạn có tiền sử ngất xỉu hoặc chóng mặt.
Quy trình:
- Mẫu máu thường được lấy từ tĩnh mạch ở cánh tay.
- Vùng da lấy máu được làm sạch và gây tê nếu cần.
- Kim tiêm được đưa vào tĩnh mạch và máu được hút vào ống tiêm.
- Kim tiêm được rút ra và vùng da được băng lại.
Kết quả xét nghiệm máu
Kết quả xét nghiệm máu có thể khác nhau tùy theo phòng xét nghiệm. Bác sĩ sẽ giải thích kết quả và thảo luận về ý nghĩa của chúng trong bối cảnh bệnh sử và tình trạng sức khỏe của bạn.
Hướng dẫn đọc kết quả xét nghiệm máu
Các chỉ số xét nghiệm máu phổ biến bao gồm:
- Albumin: Protein trong máu, thấp có thể do bệnh gan hoặc thận.
- Alkaline phosphatase: Đánh giá chức năng gan và dinh dưỡng.
- ALT (alanine aminotransferase): Chỉ ra tình trạng gan.
- AST (aspartate aminotransferase): Đánh giá tình trạng gan và thận.
- BUN (nitrogen urê nitrogen): Đánh dấu hoạt động của thận.
- Canxi: Quan trọng đối với nhiều cơ quan, nồng độ bất thường có thể liên quan đến nhiều bệnh lý.
- Chloride: Đo ngộ độc và nhiễm kiềm/nhiễm toan.
- CO2 (carbon dioxide): Đánh giá trao đổi chất và cân bằng pH.
- Creatinine: Chỉ ra chức năng thận.
- Glucose: Đo lường đường huyết, chẩn đoán bệnh tiểu đường.
- Kali: Có thể cao/thấp do các loại thuốc, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan.
- Natri: Đo tình trạng hydrat hóa, cân bằng áp lực thành động mạch.
- Bilirubin toàn phần: Đánh giá chức năng gan.
- Protein toàn phần: Đánh giá mức độ nhiễm trùng và bệnh thận/gan.
Xét nghiệm máu khác
- Protein phản ứng C (CRP): Đánh giá viêm, dự đoán nguy cơ bệnh tim.
- Homocysteine: Phát hiện nguy cơ bệnh tim, đột quỵ.
- HbA1c/glycosylated hemoglobin: Đo lường đường huyết trung bình trong 3 tháng, chẩn đoán tiểu đường và tiền đái tháo đường.
Tầm quan trọng của xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu đóng vai trò quan trọng trong chăm sóc sức khỏe bằng cách:
- Chẩn đoán bệnh và tình trạng sức khỏe.
- Theo dõi tiến triển của bệnh và hiệu quả của điều trị.
- Phát hiện các nguy cơ sức khỏe tiềm ẩn.
- Giám sát tình trạng sức khỏe tổng quát.
Bằng cách cung cấp thông tin chi tiết về thành phần máu, xét nghiệm máu giúp các bác sĩ đưa ra quyết định điều trị phù hợp, theo dõi sức khỏe bệnh nhân và cải thiện kết quả sức khỏe.
