Tổng quan về Cây Bình Bát
Cây bình bát (Annona reticulata L.) là một loại cây thân gỗ nhỏ, có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới Nam Mỹ. Cây có đặc điểm như sau:
- Thân cao khoảng 5-7m, tán lá rộng
- Lá mọc so le, hình mác thuôn, dài 12-15cm, rộng 4cm
- Hoa mọc ở kẽ lá, màu vàng, có 2 vòng cánh hoa
- Quả hình tim, khi chín có màu vàng hoặc vàng pha đỏ, thịt quả màu trắng hoặc ngà vàng
Thành phần Hóa học của Cây Bình Bát
Các bộ phận của cây bình bát chứa nhiều hợp chất hóa học có hoạt tính sinh học, bao gồm:
- Hạt: Acetogenin, N-acyltryptamine béo
- Lá và vỏ thân: Acetogenin, alkaloid (anomotin)
- Vỏ thân và vỏ rễ: Squamocin, anomotin
Tác dụng và Công dụng của Cây Bình Bát
Theo y học cổ truyền, cây bình bát có vị chát, có độc (đặc biệt là hạt và vỏ thân), có tác dụng sát trùng. Các nghiên cứu khoa học đã xác nhận một số tác dụng dược lý của cây bình bát, bao gồm:
- Kháng khuẩn, kháng nấm: Ức chế sự phát triển của vi khuẩn, nấm, có thể dùng để chữa lỵ và nhiễm khuẩn hô hấp.
- Diệt côn trùng, trừ sâu bọ, chấy rận: Hạt bình bát có thể được sử dụng để trừ sâu bọ và chấy rận.
- Tác dụng độc tế bào trên tế bào ung thư: Các hợp chất acetogenin trong cây bình bát có thể ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư.
Công dụng của Quả và Lá Bình Bát
- Quả bình bát: Chín có thể ăn được, có vị hơi chát, ít ngọt, không thơm. Quả xanh có thể sắc uống để chữa sốt, tiêu chảy, kiết lỵ, giun sán, nhiễm khuẩn hô hấp.
- Lá bình bát: Giã nát, ép lấy dịch để trừ chấy rận cho người và gia súc.
Liều dùng Cây Bình Bát
Liều dùng thông thường của cây bình bát không được quy định cụ thể, tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng và mục đích của toa thuốc.
Bài thuốc từ Cây Bình Bát
- Chữa đau nhức xương khớp, tay chân nhức mỏi: Đập dập trái bình bát, hơ nóng rồi chườm vào vị trí đau nhức.
- Chữa tiêu chảy, kiết lỵ, giun sán: Phơi khô quả bình bát xanh, thái lát. Mỗi lần dùng 8-12g sắc lấy nước uống.
Thận trọng khi Sử dụng Cây Bình Bát
Cây bình bát có chứa độc, cần hết sức thận trọng khi sử dụng. Một số lưu ý quan trọng:
- Không để nhựa, nước của cây bắn vào mắt để tránh kích ứng.
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với da khi sơ chế vì nhựa cây có thể gây dị ứng, kích ứng, mề đay mẩn ngứa. Có thể giải độc bằng nước chanh.
- Không sử dụng lâu dài hoặc với liều lượng cao vì có thể gây ngộ độc.
- Phụ nữ có thai và cho con bú không nên sử dụng cây bình bát.
- Người mắc bệnh gan, thận hoặc có vấn đề về đông máu không nên sử dụng cây bình bát.
- Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc thầy thuốc trước khi sử dụng cây bình bát làm thuốc.
