Mỡ máu cao là gì?
Mỡ máu cao, còn được gọi là tăng mỡ máu, là tình trạng nồng độ các chất béo trong máu tăng cao. Mỡ máu bao gồm nhiều thành phần, trong đó phổ biến nhất là cholesterol và triglyceride. Khi bị tăng mỡ máu, bạn có thể tăng một hoặc cả hai thành phần này.
Cholesterol
Cholesterol là một dạng chất béo giống như sáp, có trong các tế bào cơ thể và đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone, vitamin D và các chất hỗ trợ tiêu hóa. Cholesterol có nhiều loại, trong đó có loại được xem là cholesterol tốt (HDL) và cholesterol xấu (LDL). Hầu hết các bệnh lý nguy hiểm liên quan đến mỡ máu cao thường do nồng độ cholesterol xấu (LDL) trong máu tăng cao.
Nguy cơ của mỡ máu cao
- Bệnh mạch vành: Cholesterol xấu tích tụ trong lòng mạch, gây hẹp và tắc nghẽn, giảm lưu lượng máu đến tim, dẫn đến đau thắt ngực hoặc nhồi máu cơ tim.
- Đột quỵ: Các mảng bám do cholesterol dư thừa làm hẹp và cứng động mạch não, có thể gây tắc nghẽn hoàn toàn, dẫn đến đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
- Tăng huyết áp: Tích tụ cholesterol làm hẹp và cứng động mạch, khiến tim phải làm việc vất vả hơn để bơm máu, dẫn đến tăng huyết áp.
- Bệnh động mạch ngoại biên: Cholesterol tích tụ dọc thành động mạch ngoại biên, cản trở lưu lượng máu đến tay, chân, thận, gây đau, lạnh và khó đi lại.
Triglyceride
Triglyceride là một dạng mỡ khác trong máu, có tác dụng dự trữ và cung cấp năng lượng cho cơ thể. Nồng độ triglyceride cao góp phần làm cứng và dày động mạch, tăng nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim và viêm tụy cấp.
Nguyên nhân gây mỡ máu cao
Mỡ máu cao có thể được chia thành hai loại chính:
- Tăng mỡ máu nguyên phát: Có tính chất gia đình, do rối loạn di truyền từ khi sinh ra.
- Tăng mỡ máu thứ phát: Liên quan đến các yếu tố có thể thay đổi được như chế độ ăn uống, bệnh lý (suy giáp, đái tháo đường), sử dụng thuốc và lối sống.
Các yếu tố nguy cơ
- Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, hút thuốc, uống rượu, ít vận động
- Tuổi tác, giới tính và tiền sử bệnh gia đình
- Gen di truyền
- Tình trạng sức khỏe chung và việc sử dụng một số loại thuốc
Kiểm soát mỡ máu
Mặc dù mỡ máu cao là tình trạng kéo dài suốt đời, nhưng có thể kiểm soát tương đối dễ dàng.
- Thay đổi lối sống: Giảm chất béo bão hòa, tăng chất béo lành mạnh, ăn nhiều chất xơ, tập thể dục thường xuyên, giảm cân nếu thừa cân, hạn chế rượu bia, bỏ hút thuốc.
- Dùng thuốc: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thuốc hạ mỡ máu, đặc biệt là statin.
Mục tiêu chỉ số mỡ máu
Theo đơn vị milimol trên lít (mmol/L):
- Cholesterol toàn phần: Dưới 5mmol/L
- LDL: Dưới 3mmol/L
- HDL: Trên 1mmol/L
- Triglyceride: Dưới 2mmol/L
Kết luận
Mỡ máu cao là tình trạng nguy hiểm nhưng có thể kiểm soát được bằng cách sống lành mạnh và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Việc kiểm soát mỡ máu hiệu quả có thể giúp giảm đáng kể nguy cơ các bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến tim mạch.
