Nguyên nhân gây độc Paracetamol
Khi sử dụng paracetamol ở liều điều trị, nó được chuyển hóa qua gan và bài tiết qua nước tiểu. Tuy nhiên, ở liều cao, gan không thể chuyển hóa hết paracetamol, dẫn đến tích tụ chất chuyển hóa độc hại N-acetyl-p-benzoquinonimin (NAPQI). NAPQI liên kết với các protein trong gan, gây hoại tử tế bào gan không hồi phục.
Liều lượng gây độc
Ngộ độc paracetamol xảy ra khi dùng quá liều, thường là khoảng 150mg/kg đối với người lớn (gấp 10 lần liều khuyến cáo). Trẻ em đặc biệt dễ bị ngộ độc do liều lượng thấp hơn.
Lý do tỷ lệ ngộ độc ngày càng cao
Tỷ lệ ngộ độc paracetamol tăng cao chủ yếu do:
- Tự tử bằng paracetamol
- Lạm dụng thuốc, dùng thuốc sai cách để giảm đau, hạ sốt
- Sử dụng nhiều chế phẩm chứa paracetamol mà không biết, dẫn đến dùng quá liều
Biểu hiện ngộ độc Paracetamol
Ngộ độc paracetamol có 4 giai đoạn lâm sàng:
- Giai đoạn 1: Buồn nôn, nôn (trước 24 giờ)
- Giai đoạn 2: Khó chịu, đau hạ sườn phải, men gan tăng nhanh (24-72 giờ)
- Giai đoạn 3: Suy gan tối cấp, suy đa tạng, tử vong (72-96 giờ)
- Giai đoạn 4: Phục hồi (4 ngày đến 2 tuần)
Cách xử trí ngộ độc Paracetamol
Khi nghi ngờ ngộ độc paracetamol, cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay lập tức. Các biện pháp xử trí bao gồm:
- Loại bỏ độc tố: Rửa dạ dày, dùng than hoạt
- Sử dụng chất giải độc đặc hiệu: N-acetylcysteine (NAC)
- Các điều trị hỗ trợ: Lọc máu liên tục, thay huyết tương, ghép gan
Cách phòng ngừa ngộ độc Paracetamol
Để phòng ngừa ngộ độc paracetamol, hãy:
- Sử dụng thuốc theo đúng liều lượng và thời gian chỉ định
- Đọc kỹ thành phần thuốc để tránh dùng lặp lại paracetamol
- Tránh dùng paracetamol khi không có sốt hoặc đau
- Không uống rượu khi dùng paracetamol
- Cẩn thận khi dùng thuốc cho người có thể trạng đặc biệt (lạm dụng rượu, suy yếu)
- Kết hợp dùng thuốc với các biện pháp hạ sốt, giảm đau khác
- Nếu triệu chứng không thuyên giảm hoặc sốt cao liên tục, hãy đến bệnh viện
N-acetylcysteine trong phòng ngừa ngộ độc Paracetamol
NAC là thuốc giải độc đặc hiệu cho ngộ độc paracetamol khi dùng trong vòng 8 giờ sau khi ngộ độc. NAC không thể hồi phục các tế bào gan đã tổn thương, nhưng có thể ngăn ngừa tổn thương thêm.
