Nguyên nhân gây độc của Paracetamol
Khi uống, paracetamol được chuyển hóa qua gan, tạo ra một chất chuyển hóa độc hại có thể gây hoại tử tế bào gan. Ở liều bình thường, gan có đủ chất chống oxy hóa để vô hiệu hóa chất chuyển hóa này. Tuy nhiên, khi dùng quá liều, lượng chất chống oxy hóa trong gan bị cạn kiệt, dẫn đến tích tụ chất chuyển hóa độc hại và gây tổn thương gan.
Triệu chứng ngộ độc Paracetamol
Triệu chứng ngộ độc paracetamol thường chia thành bốn giai đoạn:
Giai đoạn 1 (trước 24 giờ):
* Buồn nôn, nôn
Giai đoạn 2 (24-72 giờ):
* Khó chịu, đau hạ sườn phải
* Tăng men gan
* Rối loạn đông máu
* Tăng bilirubin máu
* Suy thận
Giai đoạn 3 (72-96 giờ):
* Suy gan tối cấp
* Suy thận, suy đa tạng
* Rối loạn đông máu
* Nhiễm toan chuyển hóa nặng
* Bệnh não gan
Giai đoạn 4 (4 ngày đến 2 tuần):
* Phục hồi chức năng gan
Cách xử trí khi dùng quá liều Paracetamol
Khi nghi ngờ ngộ độc paracetamol, cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay lập tức. Quy trình điều trị bao gồm:
- Loại bỏ độc tố (rửa dạ dày, dùng than hoạt)
- Sử dụng chất giải độc đặc hiệu (N-acetylcysteine)
- Điều trị hỗ trợ (lọc máu liên tục, thay huyết tương, ghép gan)
Cách phòng ngừa ngộ độc Paracetamol
Để phòng ngừa ngộ độc paracetamol, cần tuân thủ các biện pháp sau:
- Chỉ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ hoặc dược sĩ.
- Không dùng thuốc khi không sốt hoặc đau nhức.
- Đọc kỹ thành phần thuốc để tránh dùng lặp lại paracetamol.
- Chú ý khi dùng thuốc khác cùng với paracetamol, đặc biệt là thuốc chống động kinh và thuốc trị lao.
- Không uống rượu khi dùng paracetamol.
- Kết hợp các biện pháp hạ sốt, giảm đau khác (uống nhiều nước, chườm ấm, tắm nước ấm).
- Nếu triệu chứng không thuyên giảm hoặc sốt cao liên tục, hãy đến bệnh viện để được thăm khám.
Vai trò của N-acetylcysteine trong phòng ngừa ngộ độc Paracetamol
N-acetylcysteine (NAC) là thuốc giải độc đặc hiệu cho ngộ độc paracetamol. Tuy nhiên, NAC chỉ có tác dụng giải độc khi xác định dùng quá liều thuốc. Trong trường hợp dùng paracetamol ở liều bình thường, cơ thể có đủ chất chống oxy hóa để vô hiệu hóa chất chuyển hóa độc hại, do đó không cần dùng NAC.
