Giun đầu gai là gì?
Giun đầu gai thuộc ngành giun tròn Nematoda và là ký sinh trùng của các loài động vật như heo, chó, mèo. Chúng có hình dạng đặc trưng với một đầu tròn và các hàng nhú gai nhọn.
Chu kỳ phát triển của giun đầu gai
Chu kỳ phát triển của giun đầu gai trải qua nhiều giai đoạn:
- Giai đoạn ấu trùng giai đoạn 1 (L1): Trứng giun nở thành ấu trùng L1 trong nước.
- Giai đoạn ấu trùng giai đoạn 3 sớm (EL3): Ấu trùng L1 được nuốt bởi nhuyễn thể, lột xác và trở thành ấu trùng EL3.
- Giai đoạn ấu trùng giai đoạn 3 tiến triển (AL3): Ấu trùng EL3 được nuốt bởi vật chủ trung gian thứ hai (ví dụ: cá, ếch) và phát triển thành ấu trùng AL3.
- Nhiễm trùng ở người: Người bị nhiễm khi ăn phải vật chủ trung gian có chứa ấu trùng AL3. Ấu trùng AL3 di chuyển qua thành dạ dày và lang thang trong các mô khác nhau.
Triệu chứng nhiễm giun đầu gai
Triệu chứng nhiễm giun đầu gai đa dạng, tùy thuộc vào vị trí ấu trùng ký sinh:
- Giai đoạn đầu: Sốt, mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng.
- Giai đoạn sau: Sưng dưới da, đau, đỏ, ngứa.
- Toàn thân: Khó chịu, nổi mề đay, chán ăn, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, đau vùng thượng vị.
- Da và mô mềm: Nổi mề đay mạn tính, nổi u cục, đau tại u cục hoặc sưng đau cơ, nổi hạch, áp xe dưới da.
- Hệ hô hấp: Đông đặc phổi hoặc xẹp phổi, tràn dịch màng phổi, tràn khí màng phổi, ho, đau ngực, khó thở, ho ra máu.
- Hệ tiêu hóa: Đau hạ sườn phải, vùng thượng vị, khối ở vùng hạ sườn phải, đau dạ dày, u bụng.
- Hệ tiết niệu: Tiểu ra máu, bí tiểu.
- Nhãn khoa: Giảm thị lực, sợ ánh sáng, viêm màng bồ đào, đau, viêm mống mắt, xuất huyết nội nhãn, tăng nhãn áp, sẹo/ bong võng mạc, mù lòa.
- Tai: Giảm thính lực và/hoặc ù tai.
- Hệ thần kinh trung ương: Viêm tủy rễ thần kinh, viêm não, viêm màng não, đau thần kinh kèm tê liệt hoặc giảm cảm giác, liệt dây thần kinh sọ.
Nguyên nhân nhiễm giun đầu gai
Nhiễm giun đầu gai xảy ra khi ăn các loại cá nước ngọt, lươn, ếch, chim chưa nấu chín kỹ và có mang mầm bệnh.
Yếu tố nguy cơ
Các yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm giun đầu gai bao gồm:
- Du lịch đến vùng có tỷ lệ nhiễm ký sinh trùng qua đường ăn uống cao.
- Tiếp xúc với nguồn thực phẩm sống dễ nhiễm bệnh.
- Ăn các món ăn truyền thống làm từ cá nước ngọt sống hoặc tái.
Chẩn đoán và điều trị
Chẩn đoán:
- Soi trực tiếp tìm ấu trùng giun đầu gai ở các vết loét.
- Xét nghiệm máu đo hàm lượng bạch cầu ái toan.
- Xét nghiệm miễn dịch học ELISA phát hiện kháng thể khi nhiễm giun đầu gai.
Điều trị:
- Thuốc trị giun sán: Albendazole hoặc ivermectin.
- Phẫu thuật: Loại bỏ các khối u chứa ấu trùng giun.
Phòng ngừa
Để phòng ngừa nhiễm giun đầu gai:
- Tránh ăn thịt, cá, hải sản sống hoặc chưa nấu chín kỹ.
- Nấu chín thịt ở nhiệt độ -20ºC trong 3-5 ngày.
- Uống nước đun sôi để nguội.
- Đeo găng tay khi xử lý thịt động vật có nguy cơ nhiễm mầm bệnh.
